ارزهای دیجیتال با ظهور خود توانستند منجر به حفظ حریم خصوصی اطلاعات کاربران شوند. پیش از آن تمامی اطلاعات کاربران تحت کنترل و در اختیار غول های فناوری مانند فیس بوک و... بود. هدف از ایجاد برنامه های غیرمتمرکز(dApps) نیز حفظ حریم خصوصی کاربران است. در ادامه این مطلب می خواهیم به طور کامل با این برنامه ها و اپلیکیشن های غیرمتمرکز بپردازیم.
آشنایی با برنامه های متمرکز
برای آشنایی با دی اپ ها ابتدا لازم است با برنامه های متمرکز آشنا شویم و دلیل ایجاد برنامه های غیرمتمرکز را مورد بررسی قرار دهیم. قبلا هم گفتیم پیش از پیدایش فناوری غیرمتمرکز، اطلاعات کاربران توسط سازمان ها و غول های فناوری مختلف برای اهداف و تبلیغات خود مورد استفاده قرار می گرفت و از این طریق سود کسب می کردند. این موضوع باعث انتقاد کاربران زیادی شد. فناوری بلاکچین امکان حفظ حریم خصوصی کاربران را فراهم نمود.
برنامه هایی مانند تگلرام، واتساپ و اینستاگرام جزو برنامه های متمرکز به شمار می روند که تمامی اطلاعات کاربران را در اختیار دارند. در واقع تمامی اطلاعات کاربران شامل ایمیل و... در زمان ثبت نام در این شبکه های اجتماعی روی سرورهای آنها ذخیره شده و در اختیار سازندگان این برنامه ها قرار دارد. این سازمان ها قادر هستند از اطلاعات کاربران برای اهداف سیاسی و تبلیغات خود استفاده کرده و آنها را به فروش برسانند. کمپانی های بزرگ مانند فیس بوک، گوگل و... جزو بزرگ ترین آنها به شمار می روند که کاملا متمرکز بوده و اطلاعات کاربران را در اختیار دارند. حال با شناخت اپلیکیشن های متمرکز می خواهیم بدانیم با برنامه های غیرمتمرکز آشنا شویم.
بیشتر بخوانید: آنچه باید درباره صرافی های ارز دیجیتال بدانید!
اپلیکیشن غیرمتمرکز (DApps) چیست؟
برنامه غیرمتمرکز Dapps مخفف عبارت "Decentralized Applications" به معنی برنامه های غیرمتمرکز است. این نوع از برنامه ها روی یک شبکه بلاکچین از رایانه های گوناگون اجرا می شوند. این برنامه ها به دلیل ماهیت غیرمتمرکز بودن توسط هیچ سازمانی کنترل و اداره نمی شوند. در واقع شیوه ذخیره این دسته از برنامه ها متفاوت از برنامه های متمرکز بوده و روی یک سیستم واحد ذخیره نمی گردند. بلکه اطلاعات این برنامه ها روی تعدادی از سیستم ها قرار می گیرد. در این صورت امکان دسترسی یک گروه خاص به کل اطلاعات کاربران در این نوع برنامه ها ممکن نیست.
مهم ترین ویژگی برنامه های Dapp
- انگیزشی
از طریق دادن پاداش به کاربرانی که تامین کننده امنیت بوده و به شبکه بلاکچین کمک می کنند منجر به افزایش انگیزه آنها می شوند. - پروتکل
تمامی افرادی که از برنامه dapp استفاده می کنند لازم است پروتکل های مربوط به آن را بپذیرند. پروتکل ها و قوانین زیادی وجود دارد که توسط برنامه نویسان نوشته می شود. از جمله مهم ترین آنها POW و POS است. - غیرمتمرکز
اصلی ترین خصوصیت این برنامه ها غیرمتمرکز بودن آنهاست. با توجه به اینکه این برنامه ها روی بلاکچین اجرا می گردند هیچ سرور مرکزی ندارند و اطلاعات روی تمامی نودها ذخیره می گردد. بنابراین تمام نودها با هم برابرند. - متن باز
این ویژگی امکان ایجاد تغییرات لازم در برنامه را در صورت نیاز برای توسعه دهندگان فراهم می کند.
بیشتر بخوانید: الگوریتم اثبات سهام چیست و چه مزیت هایی دارد؟
آشنایی با انواع Dapp
برنامه های غیرمتمرکز با توجه به نوع بلاکچین مورد استفاده دارای انواع مختلفی هستند:
نوع اول
اولین نوع از این برنامه ها دارای بلاکچین اختصاصی مربوط به خود هستند مانند بیت کوین، اتریوم، ایاس و ترون
نوع دوم
این نوع از برنامه ها از از بلاکچین dapp نوع اول استفاده می کنند. مثلا پروتکل OMNI بر بستر بلاکچین بیت کوین ایجاد شده و کاربرد آن حذف واسطه ها و آسان نمون انتقالات است.
نوع سوم
این نوع از دی اپ ها با به کار بردن دی اپ های نوع دوم امکان ایجاد سایت ها و نرم افزارهای غیرقابل فیلتر را فراهم می کنند.
مزیت های برنامه Dapps
- عدم امکان سانسور کردن اطلاعات
- محفوظ ماندن حریم خصوصی کاربران
- منبع باز بودن و ایجاد شفافیت برای تمامی کاربران
- انعطاف پذیری به منظور توسعه پذیری
- مالکیت اطلاعات کاربران
- یکپارچگی اینترنت اشیاء
می توان گفت مزیت اصلی دی اپ ها حفظ حریم خصوصی کاربران در برابر سازمان ها و ارائه دهندگان برنامه هاست.
معایب اپلیکیشن های غیرمتمرکز
این دسته از برنامه ها با وجود مزایای فراوان معایبی را برای کاربران به همراه دارند:
- عدم امکان مقیاس پذیری
- عدم توانایی توسعه رابط کاربری
نمونه ای از اپلیکیشن های غیرمتمرکز
در حال حاضر برنامه ها و اپلیکیشن های موجود روی گوشی تلفن همراه ما متمرکز هستند. با این وجود احتمال اینکه در آینده تعداد برنامه های دی اپ بی شمار شود نیز وجود دارد. از جمله برنامه های غیرمتمرکز مطرح در حال حاضر می توان موارد زیر را نام برد:
- برنامه کریپتوکیتز(Cryptokities)
یکی از انواع بازی های غیرمتمرکز محسوب می گردد که امکان خرید و فروش گربه های مجازی را برای کاربران فراهم می کند. - برنامه میکردائو(MakerDAO)
این برنامه به عنوان یک سرویس اعتباری غیرمتمرکز با پشتیبانی از استیبل کوین دای امکان دریافت وام ارز دیجیتال را فراهم می کند. - برنامه استیمیت(Steemit)
یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز برای بلاگرها محسوب می گردد. - برنامه یونی سواپ(Uniswap)
یک صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال است که روی بلاکچین اتریوم فعالیت می کند. - برنامه دیپث(Deepeth)
جزو شبکه های اجتماعی کاملا غیرمتمرکز محسوب می گردد و جایگزین شبکه اجتماعی توئیتر به شمار می رود.
اولین برنامه غیرمتمرکز را می توان بیت کوین نامید. بعد از بیت کوین اتریوم به دلیل به کار بردن قراردادهای هوشمند این مفهوم را رسمی تر کرد. در این نوع برنامه ها کاربران احساس امنیت بیشتری دارند. زیرا می دانند امکان کنترل آنها توسط سازندگان برنامه وجود ندارد. در چنین برنامه هایی سازندگان قابلیت حذف یک پست یا یک کاربر را ندارند. علاوه بر این ها قادر به فروش اطلاعات کاربران به دیگر سازمان ها نخواهند بود. زیرا این نوع از برنامه ها کاملا مستقل اجرا می گردند. از دیگر پلتفرم های دی اپ می توان نئو، کاردانو، لیسک و QTUM را نام برد.
پیش بینی آینده اپلیکیشن های غیرمتمرکز
در حال حاضر فناوری دیفای (امور مالی غیرمتمرکز) رو به پیشرفت است و برنامه های متمرکز در حال تبدیل شدن به برنامه های غیرمتمرکز هستند. بر این اساس می توان پیش بینی کرد به زودی برنامه های غیرمتمرکز به عنوان جایگزین برای رسانه ها، بانک ها، بیمه ها، آموزش و سیستم های حمل و نقل و ... ارائه شوند.
سوالات متداول
- برنامه غیرمتمرکز یا Dapps چیست؟
دی اپ ها در واقع همان برنامه های متمرکزی هستند که روی کامپیوترها و گوشی تلفن همراه خود از آنها استفاده می کردیم اما توسط هیچ نهاد یا سازنده ای اداره و کنترل نمی شوند. به عبارت دیگر هیچ مرکز کنترل کننده ای در این برنامه ها وجود ندارد. - معروف ترین پروژه های دی اپ کدامند؟
یونی سواپ، میکرودائو و کریپتوکیتیز از جمله معروف ترین پروژه های Dapp به شمار می روند. - مهم ترین کاربرد Dapp ها چیست؟
امکان استفاده از این نوع برنامه ها در تمامی حوزه ها مانند سرگرمی، رسانه و حمل و نقل وجود دارد. - مزایای اپلیکیشن های غیرمتمرکز را نام ببرید؟
حفظ حریم خصوصی کاربران
عدم امکان سانسور اطلاعات کاربران
یکپارچگی اینترنت اشیاء
حق مالکیت اطلاعات به خود کاربران
انعطاف پذیری به منظور توسعه پذیری
منبع باز بودن و ایجاد شفافیت برای تمامی کاربران
بیشتر بخوانید: دیفای چیست؟
جمع بندی
Dapp ها یا برنامه های غیرمتمرکز برنامه هایی هستند که به صورت غیرمتمرکز فعالیت می کنند. به این مفهوم که توسط هیچ شخص ثالثی کنترل نمی گردند. ایجاد کردن دی اپ ها تنها روی بلاکچین امکان پذیر است. اتریوم به عنوان اولین مرجع برای ایجاد برنامه های غیرمتمرکز شناخته می شود. پس می توان گفت Dapps ها برنامه های مبتنی بر شبکه بلاکچین هستند که به صورت همتا به همتا اجرا شده و توسط هیچ شخص یا نهادی کنترل نمی گردند. مهم ترین کاربرد دی اپ ها امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای است. اما از این برنامه ها در بازی های کامپیوتری نیز زیاد استفاده می گردد.